İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE TARIM

İklim değişikliği; yağış rejiminde değişiklik, sıcaklık artışı, kuraklık, doğal afetler gibi olumsuz etkilere sebep olmaktadır. Bütün bu olumsuz etkiler tarımda verimlilik ve büyüme oranları üzerinde önemli bir tehdit oluşturmaktadır. İklim değişikliği senaryolarına göre, daha yüksek sıcaklıklar ve daha fazla CO2 yoğunluğu içeriyor. Sanayi devrimi ile artan enerji ihtiyacını fosil yakıtlar yakarak karşıladığımız için atmosferdeki sera gazı miktarı artmıştır ve artmaya devam etmektedir. CO2 en önemli sera gazlarından biridir. 1750’lerde 280 ppm (milyonda bir birim) olan CO2 yoğunluğu günümüzde 410 ppm’ye kadar ulaşmıştır.

Tarımsal aktiviteler büyük ölçüde  iklime dayanır. Sıcaklık ve CO2 seviyesindeki artış bazı yerlerde mahsul verimini artırabilir. Ancak verim artışı için, topraktaki besin seviyesi, su miktarı gibi koşulların da sağlanması gerekir. Ancak çiftçilerin bu koşulları sağlaması kuraklık ve ya sel gibi aşırı iklim olaylarına bağlı  git gide zorlaşmaktadır. Zorlaşan bu koşullar gıda güvenliği riski oluşturmaktadır. . Genel olarak, iklim değişikliği, geçmişte yaptığımız şekilde aynı lokasyonlarda aynı ürünleri yetiştirmeyi zorlaştırabilir. İklim değişikliğinin etkilerinin, tarım uygulamaları ve teknolojideki değişiklikler gibi, tarımsal üretimi etkileyen diğer gelişen faktörlerle birlikte dikkate alınması gerekir.

İklim değişikliğinin etkisi ile oluşan doğal afetler özellikle; seller, fırtınalar,  sıcak hava dalgaları gibi aşırı hava olayları , tarımsal üretime ve hayvancılığa zarar vermektedir. Bu zararlar sonucu çok büyük kayıplar yaşanmaktadır. Gelişmiş ülkeler bu konuda bazı önlemler alabiliyor olsa da az gelişmiş ülkelerdeki çiftçiler geleneksel yöntemleri kullanmaya devam ettikleri için ülkelerindeki iklimsel değişikliklere karşı savunmasız kalıyorlar. Bunun sonucu tarımsal üretim ve tarımın Gayri Safi Milli Hasıla içindeki payı azalıyor. Nihayetinde tarımın ekonomiye katkısı gün geçtikçe azalıyor.

Sera gazlarının sebep olduğu iklim değişikliğiyle birlikte tarımsal verimlilik üzerinde etkili olan sıcaklık, yağış miktarı ve güneşlenme süresi değişmekte, deniz seviyesindeki yükselmelere bağlı bazı bölgeler sular altında kalma riskiyle yüzleşmekte ve yeraltı sularının tuzluluk miktarı değişmektedir. Bütün bu etkiler göz önünde bulundurulduğunda iklim değişikliği tarımı, gıda üretimini ve gıda kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Kısaca özetlersek , insanoğlunun temel gereksinimlerinden olan beslenme ve su ihtiyacını karşılayabilmesi için öncelikle kaynak sürdürülebilirliğinin sağlanması ve buna bağlı sürdürülebilir ekonomik büyüme için iklim değişikliği ile mücadelede hızlı adımlar atılması gerekir.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ – GIDA GÜVENLİĞİ İLİŞKİSİ

İklim değişikliğinin gıda güvenliğini dört yönden olumsuz şekilde etkileyeceği öngörülmektedir; kullanılabilirlik, erişim, kararlılık ve etkileşimleri.

Gıda güvenliği, gıda sistemi ve iklim değişikliği arasındaki ilişkiler

Tarımın sebep olduğu sera gazı

Ülkeler Paris İklim Anlaşmasına imza atmış ve dünyanın yıllık ortalama sıcaklığının 2 dereceden fazla artmaması için çaba göstermeyi taahhüt etmişti. IPCC’nin son raporuna göre, küresel ısınmanın 2ºC’nin altında tutulması, sadece toprak ve gıda dahil tüm sektörlerden sera gazı emisyonlarının azaltılması ile sağlanabilir.

Tarım arazileri, Dünya topraklarının yaklaşık %40 – 50’sini kaplar. Tarımdaki sera gazı emisyonlarının azaltılması için çeşitli seçenekler mevcuttur. Bu alternatiflerden en belirginleri; gelişmiş mahsul ve otlatma arazileri yönetimi, mahsul üretimi için tahliye edilen organik toprakların restorasyonu ve bozulmuş toprakların restorasyonudur. Ayrıca biraz daha düşük ancak yine de önemli olan bir yöntem de su ve pirinç yönetiminin iyileştirilmesi olabilir. Kümes kenarı, arazi kullanım değişikliği ve tarımsal ormancılık; yanı sıra gelişmiş hayvancılık ve gübre yönetimi de mevcuttur. Birçok azaltma seçeneği mevcut teknolojileri kullanır ve hemen uygulanabilir, ancak teknolojik gelişim sayesinde gelecekte yeni azaltma önlemleri etkinliğini gösterebilir.

Alternatif stratejiler, karbonun fiyat aralığına göre rol değiştirmektedir. Düşük fiyatlarda; baskın stratejiler, toprak işleme, gübre uygulaması ve hayvancılık gibi mevcut üretim ile tutarlı stratejilerdir. Daha yüksek fiyatlarda mevcut üretimi değiştiren arazi kullanım değişiklikleri ortaya çıkar örneğin biyo-yakıtlar ve maliyetli hayvan yemi bazlı azaltma seçeneklerinin kullanılmasına izin verir. Sonuç olarak, evrensel olarak uygulanabilir bir azaltma uygulamaları listesi yoktur. Uygulamaların iklim, sosyal ortam ve tarihsel arazi kullanımı ve yönetimi modellerine dayalı bireysel ve tarımsal sistemler için değerlendirilmesi gerekmektedir.

Tarım sebepli sera gazı salınımını engellemek için en yaygın kullanılabilecek örnekler:

1. Hayvancılık ve gübre yönetimi, tarımsal sera gazı emisyonlarına önemli katkı sağlamaktadır. Aşağıdaki uygulamalar karbonu tecrit edebilir ve hayvancılık ve gübre kaynaklı sera gazı emisyonlarını azaltabilir:
   • Bölgesel olarak uygun yiyecekleri seçmek
   • Rotasyonel otlatma alıştırması
   • Metan ve azot oksitleri azaltmak için gübreyi yönetmek
   • Kapak gübresi depolama tesisleri
   • Toprağa gübre uygulamalarını optimize etmek
2. Tarımsal ekosistemler, öncelikle toprak organik maddesi olmak üzere önemli miktarda karbon rezervine sahiptir. Aşağıdaki çiftlik uygulamaları, karbon depolanmasını artırarak veya depolanan karbon kaybını azaltarak karbon tutumu teşvik eder:
   • Mahsul rotasyonlarını uygulamak
   • Çıplak nadas azalması
   • Aşırı gübre uygulamasından kaçının
   • Toprak işlemeyi ve kalıntıları yönetme
   • Tarımsal ormancılık sistemlerinin kurulması
3. Her çiftlik işletmesinde enerji tasarrufu ve yakıt değişimi için farklı fırsatlar bulunmaktadır. 
   • Enerji tasarrufu fırsatlarını belirlemek için çiftlikte, tamamen yakıtla çalışan bir enerji değerlendirmesi yapmak
   • Tüm ısıtma ve soğutma sistemlerinin iyi çalıştığından emin olmak
   • Havalandırma, ısıtma, soğutma ve aydınlatma sistemlerinde zamanlayıcıları, sensörleri veya değişken hızlı sürücüleri kullanmak
   • Fosil yakıtla çalışan ekipmanı elektrikli pompa ve motorlarla değiştirmek
4. Fosil yakıt kullanımını değiştirip yenilenebilir enerji kaynakları kullanarak sera içi ve dışı sera gazı emisyonlarını azaltabilir. Ayrıca, değişken fiyatlara sahip enerji kaynaklarına bağımlılığın azaltılmasına yardımcı olabilir ve tarımsal üreticiler için yeni ekonomik çeşitlendirme fırsatları yaratabilirler. Çiftlikte kullanıma uygun yenilenebilir enerji teknolojileri şunlardır:
   • jeotermal
   • rüzgar
   • Güneş enerjisi 
   • Ekinlerden veya ekin atıklarından biyoyakıt üretimi

https://www2.gov.bc.ca/gov/content/industry/agriculture-seafood/agricultural-land-and-environment/climate-action/reducing-agricultural-ghgs

https://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/monthly.html

https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ar4-wg3-chapter8-1.pdf

https://19january2017snapshot.epa.gov/climate-impacts/climate-impacts-agriculture-and-food-supply_.html

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/619922

https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/08/2f.-Chapter-5_FINAL.pdf