İklim Değişikliği Problemini Nasıl Çözeriz?

İklim değişikliği sorununa çözüm üretebilmek için onlarca yıl önce ortak çabalar kapsamında bazı adımlar atılmıştır. İklim değişikliği ile mücadelede ilk büyük adım 1979 yılında gerçekleştirilen İlk Dünya İklim Konferansı’dır (UNFCCC, t.y.-a). Bu adımı takiben ozon tabakasının korunmasına yönelik ozon tabakasına zarar veren CFC gibi maddelerin kullanımının engellenmesi kapsamında Montreal Protokolü imzalanmıştır (UNEP, t.y.). 1992 yılında Dünya Zirvesi (World Summit) adında Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı gerçekleştirilmiştir. Artan sera gazlarına yönelik önlem almak için Kyoto Protokolü imzalanmıştır (UNFCCC, t.y.-b). Değişen iklimle ortaya çıkan çevresel sorunların çözümünün yanı sıra sosyal ve ekonomik boyutlarda da iyileşmeler sağlamak için 2000 yılında Binyıllık Kalkınma Hedefleri (WHO, 2018) oluşturulmuş fakat bu hedeflerde istenen ölçüde başarı sağlanamamıştır. 2015 yılında sosyal, ekonomik ve çevresel boyutları detaylıca ele alan Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (United Nations, t.y.) oluşturulmuş ve aynı yıl Paris İklim Anlaşması imzalanmıştır. Paris İklim Anlaşması Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında iklim değişikliğine uyum ve iklim değişikliğinin azaltılması ve finansmanına yönelik bir anlaşmadır. Anlaşmanın amacı sera gazı salımlarını azaltarak küresel sıcaklık artışının 2 ^ïC’yi aşmaması, mümkünse 1.5 ^ïC de kalmasıdır (UNFCCC, t.y.-c). Hükümetler ortak çabalar kapsamında iklim değişikliğini önlemek için bu anlaşmaya imza atmış, iklim politikaları geliştirmiştir.

İklim değişikliğinin nedenleri ve etkileri 5 alanda kategorize edilebilir: i. Fosil yakıt kullanımı ve enerji, ii. Tarımsal uygulamalar iii. Atıklar, iv. Ormanların yok edilmesi, v. Endüstriyel süreçler. Endüstri Devrimi ile artan fosil yakıt kullanımı Dünya’nın karbon dengesini bozmuştur. İnsanın yaşamsal ihtiyaçları, konforu için gerekli olan gıda, ürün ve materyallerin oluşum süreçlerinde yer edinen fosil yakıtlar ve fosil yakıtların yakılması sonucu atmosfere salınan karbondioksit iklim değişikliğinin ana nedenidir. Bu nedenle insanlığın fosil yakıtlara olan bağımlılığının yenilenebilir enerji kaynaklarına yönlendirilmesi, geri dönüşüm gibi fosil yakıt kullanımını azaltıcı çözümler üretilmesi ve uygulanması gerekir. Bilindiği gibi güneş, rüzgar, jeotermal, dalga gibi doğal ve sürdürülebilir olan yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş ile enerji, ısınma gibi ihtiyaçlar karşılanabilmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından hem bireysel hem de toplu olarak faydalanılabilmektedir. Müstakil ve apartman gibi yaşam alanlarında, iş yerlerinde binaların bulunduğu coğrafi özellikler gözetilerek solar paneller ve mini rüzgar türbinleri kullanılmaktadır. Adil geçiş gözetilerek fosil yakıt kaynaklı termik santllerden üretilen enerji yerine ülkeler yenilenebilir enerji kaynaklarından enerj üretebilir ve yenilenebilir enerji kurulu gücünü artırabilir. Atıkların geri dönüşümü, ürünlerin onarılıp yeniden kullanımı gibi çevreci insan faaliyetlerinin yaygınlaşması ham madde kullanımı ve enerji tüketiminin azalmasını sağlamaktadır. Ulaşım kaynaklı atmosfere salınan diazot monoksit ve karbondioksit gazlarının iklim değişikliğine etkileri azımsanacak seviyede değildir. Bu nedenle toplu taşıma, bisiklet kullanımı gibi fosil yakıtı azaltan yöntemlerin tercih edilmesi bu konuda katkı sağlayıcıdır.

Bununla birlikte, iklim değişikliği ile mücadelede tarımsal uygulamaların iyileştirilmesi önemli bir yer tutar. Sulama tarımda en büyük sorunlardan biridir ve kontrolsüz kullanımdan dolayı toplam suyun yaklaşık üçte ikisi tarım sektöründe kullanılmaktadır. Tehlikeli sera gazlarından olan methanın atmosfere salımındaki en büyük kaynaklardan biri pirinç üretimidir. Çeltik tarlalarına su basılmasıyla bitkinin su altında kalan kısımlarının çürümesiyle metan gazı atmosfere salınmaktadır. Bunu engellemek için bir yandan akıllı teknolojilerin geliştirilmesi, uygun sulama yöntemlerinin tercih edilmesi gerekirken, diğer taraftan iklimsel açıdan uygun alternatif ürünlerle ürün çeşitliliğinin arttırılması tercih edilebilir. Bir diğer sera gazı olan diazot monoksit gazının atmosfere salımını azaltmak için azotlu gübre kullanımını azaltmak ve çifçileri/üreticileri bu konuda bilgilendirmek gerekir. Tarımsal uygulamalarda yanlış ve bilinçsizce süreçler izlenmektedir. Toprak atmosferdeki karbon dengesini sağlayan en büyük karbon depo kaynağıdır. Kulaklı pulluk gibi geleneksel toprak sürme yöntemleri toprakta depolanmış organik karbonun atmosfere salınmasına neden olmaktadır (Reicosky, 1997). Bu nedenle toprağın havalandırılması karbon salımının azaltılması için uygun bir yöntem değildir. Toprak işleme yöntemlerinin iyileştirilmesi atmosfere salınan karbonun azalmasını, toprak verimliliğinin artmasını sağlamaktadır. Topraklar kadar ormanlar da atmosferdeki karbondioksitin depolanmasını sağlamaktadır. Ormansızlaşma atmosferdeki karbondioksit emiliminin azalmasına neden olmaktadır. Bu nedenle kağıt yapımı, kereste ihtiyacı, bina yapımı gibi insan faaliyetleri için uygun olmayan ağaçların kesilmesi ve ormanların kontrolsüzce yok edilmesi önlenmelidir.

Son olarak endüstriyel uygulamalarda alternatif çözümler üretilmelidir. Endüstriyel süreçlerin yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Döngüsel ekonomi bu yapılandırmada önemli rol oynayabilir. Döngüsel ekonomi mevcut ham madde ve malzemeleri sürdürülebilir bir şekilde döngünün içinde tutar. Geri dönüşüm, yeniden kullanım, onarım gibi süreçler bir ürünün üretiminden, kullanımına ve tekrar geri dönüştürülerek döngü içinde tutulmasını sağlar.  Bir ürünün üretilmesi sürecinde çıkan atık maddeler bir başka ürünün üretilmesi için ham madde olarak kullanılabilir. Bu tip uygulamalar ile ham madde ihtiyacı azaltılabilir. Bu sayede üretimde kaynak kullanımı azaltılır ve ekonomik büyüme çevresel etkiden ayrıklaştırılabilir. Üretim için kullanılan fosil yakıtın azaltılmasına yönelik yeni düzenlemeler de sürece katkı sağlar.

Referanslar

Reicosky, D. C. (1997). Tillage-induced CO2 emission from soil. Nutrient Cycling in Agroecosystems, 49(1), 273-285. doi:10.1023/A:1009766510274

United Nations. (t.y.). The 17 goals. https://sdgs.un.org/goals

UNEP. (t.y.). About Montreal Protocol. UN Environment Programme. https://www.unep.org/ozonaction/who-we-are/about-montreal-protocol

UNFCCC. (t.y.-a). Climate change information sheet 17. https://unfccc.int/cop3/fccc/climate/fact17.htm

UNFCCC. (t.y.-b). What is Kyoto Protocol. United Nations Climate Change. https://unfccc.int/kyoto_protocol

UNFCCC. (t.y.-c). The Paris Agreement. United Nations Climate Change. https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement

WHO. (2018). Millennium development goals. World Health Organization. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/millennium-development-goals-(mdgs)