İklim Değişikliği ve Su

Su doğadaki yaşam ve ekosistem için en gerekli doğal kaynaklardan biridir (Yang vd., 2021). Su, iklim sisteminin biyosfer, atmosfer, hidrosfer, kara yüzeyi ve dünya yüzeyinde kar ve buz gibi katı formda bulunduğu bölümün hepsini içeren kriyosfer de dahil tüm bileşenlerinde yer alır (Stagl vd., 2014). Dünyada hep aynı miktarda su bulunur ve yeryüzünde sıvı halde bulunan su buharlaşarak atmosfere gider ve atmosferden yoğunlaşarak yağış olarak tekrar yeryüzüne ulaşır. Yeryüzüne yağış olarak düşen suyun bir kısmı yüzey sularına karışır bir kısmı ise yeraltına sızarak yeraltı su kaynaklarını oluşturur ve bir döngü halinde sürekli atmosfer ve yerkürede hal değiştirerek dolaşır.

İklim hidrolojik döngüyü etkilediği gibi, hidrolojik döngü de iklimi çeşitli şekillerde etkiler (Chahine, 1992). Dünyada sıvı, kar, buz, buhar ve bulut formunda bulunan su faz değişimi sırasında ortamı ısıtır veya soğutur ve yüzey soğumasının yüzde ellisi buharlaşma ile gerçekleşirken oluşan su buharı ise güçlü bir sera etkisi yaratıp, ısının yeryüzünde tutulmasına neden olur (Chahine,1992). İklim değişikliği ile atmosferde meydana gelen değişimler, su döngüsü için önemli olan yağışlarda zamansal ve mekânsal değişimlerle küresel ve bölgesel su kıtlıklarına neden olmaktadır (Yang vd., 2021). Isınan bir iklimde buzulların erimesi, kar azalması ve permafrost bozulması gibi sonuçlar su döngüsünde değişikliklere neden olmaktadır (Ding vd., 2020).

Yağışlar su döngüsünde önemli bir yere sahiptir. İklim değişikliğine bağlı küresel ortalama sıcaklık artışı yağış rejimlerinde değişikliklere neden olmaktadır (Howard vd., 2016). İklim değişikliğiyle birlikte arazi kullanımındaki değişiklikler hidrolojik döngüyü değiştirmekte ve su kaynaklarında hem zamansal hem de bölgesel farklılıklara sebep olmaktadır (Yang vd., 2021). Küresel ortalama sıcaklık artışları nedeniyle bazı bölgelerde yüksek buharlaşma ve rüzgâr düzenlerinin değişimi kuraklığa yol açarken, bazı bölgelerde şiddetli yağışlara bağlı olarak ani sel baskınlarına sebep olabilmektedir (Ahmed vd., 2020). Sıcaklıklardaki artış atmosferin nem tutma kapasitesini arttırarak hidrolojik döngüyle beraber yağışların mevsimsel dağılımında, süresinde ve şiddetinde değişikliklere neden olmaktadır (Stagl vd., 2014). Bu durum toprağın nem tutma kapasitesi, yüzey akışı ve yeraltı sularının miktarında değişimlere yol açmaktadır (Stagl vd., 2014).

Yüzey akışlarında meydana gelen azalmayla, nehir ve göl çevrelerindeki ekosistemler ve biyotalar olumsuz etkilenmekte biyoçeşitlilik azalmaktadır (Palmer ve Ruhi, 2019). Bununla birlikte yeraltı suları, baraj ve göl gibi tatlı su kaynaklarında yağış rejimlerine bağlı olarak meydana gelen değişimler insan yaşamı ve ekonomi için bir risk oluşturmaktadır. Tarım, endüstri, turizm ve kentsel alanlar gibi su tüketiminin ciddi seviyelerde olduğu alanlarda su miktarında ve kalitesinde meydana gelen değişimler sağlık ve ekonomi açısından ciddi bir sorun teşkil etmektedir.

Referanslar

Ahmed, T., Zounemat-Kermani, M., & Scholz, M. (2020). Climate Change, Water Quality and Water-Related Challenges: A Review with Focus on Pakistan. International journal of environmental research and public health, 17(22), 8518. https://doi.org/10.3390/ijerph17228518

Chahine, M.T. (1992). The Hydrologicl Cycle and Its Influence on Climate. Nature, 359, 373-379

Ding, Y., Zhang, S., Cheng, R. (2020). Cryospheric hydrology: Decode the largest freshwater reservoir on earth Bull. Chin. Acad. Sci., 4 , pp. 414-424

Howard, G., Calow, R., Macdonald, A., & Bartram, J. (2016). Climate Change and Water and Sanitation: Likely Impacts and Emerging Trends for Action. Annual Review of Environment and Resources, 41(1), 253–276. doi:10.1146/annurev-environ-110615-085856

Palmer,M., Ruhi, A. (2019). Linkages between flow regime, biota, and ecosystem processes: Implications for river restoration .Science, 365 (6459) , p. eaaw2087

Stagl J., Mayr E., Koch H., Hattermann F.F., Huang S. (2014) Effects of Climate Change on the Hydrological Cycle in Central and Eastern Europe. In: Rannow S., Neubert M. (eds) Managing Protected Areas in Central and Eastern Europe Under Climate Change. Advances in Global Change Research, vol 58. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-007-7960-0_3

Yang, D., Yang, Y., & Xia, J. (2021). Hydrological cycle and water resources in a changing world: A review. Geography and Sustainability, 2(2), 115–122. doi:10.1016/j.geosus.2021.05.003