Deniz Seviyesinin Yükselmesi

Artan küresel ortalama sıcaklıkların her kıtada, ülkede, bölgede ve şehirde farklı etkileri ve sonuçları olmaktadır. Ortalama sıcaklık artışıyla Kutup bölgelerinde yer alan Kuzey Kutup Buzulları, Grönland ve Antartika gibi buzullar gitgide artan bir hızda erimektedir. Öncelikle eriyen tüm buzul türleri deniz seviyesinde bir yükselmeye neden olur mu? sorusunu cevaplamalıyız. Bir örnekle açıklamak gerekirse, elimizde 2 bardak olduğunu düşünelim. I. bardağın tamamını sui le dolduralım, II. Bardağın tamamını da su ve buzla dolduralım. I. bardağın içine sonradan buz ilave ettiğimizde bardaktanbuzun hacmi kadar su taşacaktır. II. bardakta bulunan su buz karışımında buz eridiğinde su bardaktan taşmayacaktır, çünkü eriyen buz kütlesinin hacmi kadar su yer değiştirecektir.

Şimdi bu bilgiler ışığında buzulları inceleyelim. Buzullar ikiye ayrılır: i. Deniz Buzulları, ii. Kara Buzulları. Deniz buzulu olan Kuzey Buz Denizi (Artktik Denizi) 3-4 metre kalınlığındadır. Geçmişten günümüze deniz buzullarında önemli ölçüde kayıplar gözlenmektedir. 1981-2010 yılları arasında buzun kapladığı alan, 2021 yılında 65 000 km²azalmıştır (NSIDC, 2022). Kuzey Buz Denizi’ndeki buzullar suyun içinde olduğundan tıpkı II. bardak örneğindeki gibi, Kuzey Buz Denizi’nin erimesi deniz seviyesinin yükselmesine neden olmamaktadır. Kara buzullarının bulunduğu Grönland kara tabakası üzerinde ise yaklaşık 1 km kalınlığında buz tabakası bulunmaktadır. Antartika da diğer bir kara buzuludur. Antartika kara tabakasının üzerinde bulunan buzun kalınlığı yaklaşık 3-4 km’dir. Kara buzulları erimeye başlayınca buzul parçaları koparak denize dökülür. Denize dökülen bu buz parçaları I. bardak örneğindekine benzer şekilde deniz seviyesinin yükselmesine neden olur.

Grafik: (NOAA, 2021)

Küresel ortalama deniz seviyesi 1880’li yıllardan bu yana yaklaşık 20 cm yükselmiştir. Deniz seviyesindeki bu yükselmenin büyük bir kısmı son yıllarda gerçekleşmiştir. İklim değişikliği ve buzulların erimesi birbirlerini tetiklemektedir. Küresel ortalama sıcaklık artışıyla kutuplarda ortalama sıcaklıklar da yıldan yıla artmaktadır.  Kutupların albedosu yüksektir. Ancak, sıcaklık artışlarına bağlı eriyen buzulların altından kara parçası ve deniz ortaya çıkmaktadır. Denizlerin ve karaların albedosunun düşük olması nedeniyle Güneş’ten gelen enerjiyi emerler. Özetle buzullar eridikçe albedosu düşük olan kara ve deniz alanları artmakta ve daha fazla ısı tutulmaktadır. Bu durum o bölgelerin sıcaklığının artmasına sebep olacağından buzullar daha hızlı erimektedir. Birbirini tetikleyen bu olayların bir noktada buzulların erimesinin durdurulamayacak noktaya gelmesine sebep olabileceği unutulmamalıdır.

Referanslar

Kurnaz, M. L. (2019). Son Buzul Erimeden. Doğan Kitap

NOAA. (2021). Climate change: Global sea level. https://www.climate.gov/news-features/understanding-climate/climate-change-global-sea-level

NSIDC. (2022). Arctic sea ice news & analysis. National Snow & Ice Data Center. http://nsidc.org/arcticseaicenews/